IMAgionApostolon

18έ άπόσταση 2 χλμ. νοτιοδυτικά τοϋ χωριοΰ Κλεινός (Κλεινοβός) Καλαμπάκας, ατό βουνό Τριγγία ή Μπάμπα τών άνατολικών υπωρειών τής Πίνδου, σέ υψόμετρο 1.160 μέτρων, βρίσκεται ό ναός τών 'Αγίων Αποστόλων Πέτρου καί Παύλου, άλλοτε καθολικό τής μονής Κλεινού . Από τά υπόλοιπα κτίρια τοϋ μοναστηριακού συγκροτήματος (κελλιά, αρχονταρίκι, μαγειρεία, αποθήκες) διατηρήθηκαν περίπου έως τό 1970, ερειπωμένες, ή βόρεια πτέρυγα τών κελλιών πού ήταν διώροφη καί ή είσοδος τής μονής, τήν παλαιότερη ύπαρξη τών οποίων μαρτυρούν σήμερα μερικοί σωροί από πέτρες στά δυτικά τού καθολικού.

Περιγραφή του Ναού

Το καθολικό είναι χτισμένο σε μικρό πλάτωμα της απότομης πλαγιάς. Ο καταμήκος άξονας του κτηρίου έχει απόκλιση 20 μοίρες προς τα ανατολικά. Είναι ναός αθωνικού τύπου, σταυροειδής εγγεγραμμένος, με πλάγιους χορούς και δίτρουλο νάρθηκα. Έχει μέσες εξωτερικές διαστάσεις 12x7 μ. χωρίς την κόγχη τοϋ ιερού καί τούς πλάγιους χορούς . Οί κόγχες τού κυρίως ιερού βήματος καί των πλάγιων χορών είναι περίπου ήμικυκλικές έσωτερικά μέ διάμετρο 2,50 μ. καί τρίπλευρες εξωτερικά. Οί κόγχες των παραβημάτων, χορδής 0,90 καί 0,80 μ. καί βέλους 0,40 καί 0,30 μ. άντιστοίχως, έγγράφονται στό πάχος τού άνατολικοϋ τοίχου καί έχουν ήμικυκλική άπόληξη πρός τά επάνω, έξωτερικά δέ έμφανίζονται νά είσέχουν στό βασικό ορθογώνιο τοϋ ναού σέ σχήμα τόξου μικρότερου τού ήμικυκλίου σέ κάτοψη . Ή κόγχη τοϋ ιεροΰ βήματος καταλαμβάνει περίπου τό μισό τής άνατολικής πλευράς τοϋ ναοΰ. Στό ιερό βήμα υπάρχουν άκόμη μία ήμικυκλική κόγχη έγγεγραμμένη στό πάχος τοϋ βόρειου τοίχου τής προθέσεως, διαμέτρου 0,95 μ., μέ ήμικυκλική άπόληξη πρός τά έπάνω, καί άλλη μία όρθογωνικής διατομής μεταβλητών διαστάσεων κατά τό ύψος γιά τήν τοποθέτηση τοϋ θυμιατού, ένώ στόν νότιο τοίχο τοϋ διακονικού μία κόγχη όρθογωνικής διατομής 0,85 x 0,45 μ. Ή τριμερής διάταξη τοϋ ιεροΰ έπιτυγχάνεται μέσω τής θολοδομίας μέ τή διαφοροποίηση τής καλύψεως τών τριών μερών.

Τό δάπεδο τοϋ ιερού βήματος βρίσκεται 0,10 μ. ψηλότερα άπό τό δάπεδο τοϋ κυρίως ναοΰ. Ό άναβαθμός τοϋ σολέα, άποτέλεσμα νεότερης έπεμβάσεως, έχει σχήμα τριγωνικό. Ή Άγια Τράπεζα άποτελεϊται άπό λίθινη βάση, τετράγωνη σέ κάτοψη, διατομής 0,55x0,55 μ. καί τετράγωνη πλάκα, διαστάσεων 0,95x0,95 μ. Τό ιερό χωρίζεται άπό τόν κυρίως ναό μέ πεσσούς τετραγωνικής διατομής 0,55 χ0,55 μ., μπροστά άπό τούς όποιους υψώνεται τό τέμπλο.
Τό κυρίως ιερό βήμα καλύπτεται μέ τήν άνατολική κεραία τοϋ σταυρού πού είναι ήμικυλινδρικός θόλος (κλείδα σέ ύψος 5,85 μ. άπό τό δάπεδο). Τά παραβήματα καί τά δυτικά γωνιαία διαμερίσματα καλύπτονται μέ θόλους μικρότερους τοϋ ήμικυλίνδρου τά πρώτα (ύψος κλείδας 4,98 μ.), ήμικυλινδρικούς τά δεύτερα (ύψος κλείδας 5,37 μ.), τοποθετημένους καθέτως πρός τόν κατά μήκος άξονα τοϋ ναού.

Ή διάμετρος τής κόγχης τοϋ ιερού είναι ϊση μέ τή διάμετρο τής άντίστοιχης καμάρας καί καλύπτεται μέ τεταρτοσφαίριο πού βρίσκεται χαμηλότερα άπό τόν θόλο τής άνατολικής κεραίας τοϋ σταυροΰ. Ή είσοδος στά παραβήματα άπό τόν κυρίως ναό γίνεται από τοξωτές εισόδους, πλάτους 0,80-0,90 μ. καί ύψους 3,45 μ., οί όποιες ανοίγονται στούς έγκάρσιους τοίχους πού ενώνουν τούς δύο πεσσούς μέ τόν βόρειο καί τόν νότιο τοίχο τοϋ ναοΰ.

Ό φωτισμός τοϋ 'ιεροΰ βήματος επιτυγχάνεται μέ δύο στενά μονόλοβα παράθυρα μορφής πολεμίστρας, πού ανοίγονται στις κόγχες τοϋ βήματος καί τής προθέσεως, ένα παράθυρο όρθογωνικό έσωτερικώς καί κυκλικό έξωτερικώς στό μέτωπο τοϋ άνατολικοϋ τοίχου ύπεράνω τής κεντρικής κόγχης καί δύο επάλληλα τοξωτά παράθυρα στό έπάνω μέρος τοϋ νότιου τοίχου τοϋ διακονικού.

Στόν κυρίως ναό, στις απολήξεις τών έγκάρσιων κεραιών τοϋ σταυροΰ, βρίσκονται οί πλάγιες κόγχες πού έχουν διάμετρο ιση μέ τή διάμετρο τών εγκάρσιων κεραιών τοϋ σταυροΰ άλλά είναι πολύ χαμηλότερες καί καλύπτονται μέ τεταρτοσφαίρια. Εκτός άπό τόν λειτουργικό ρόλο τους, εφόσον είναι χώροι στάσεως τών ψαλτών, άποτελοΰν καί φέροντα στοιχεία, διότι αντισταθμίζουν τις ώθήσεις τοϋ κεντρικού τρούλου. Ή κλείδα τής εγκάρσιας κεραίας τοϋ σταυρού βρίσκεται σέ ύψος 5,35 μ. άπό τό δάπεδο τοϋ κυρίως ναοΰ, δηλαδή 0,60 μ. χαμηλότερα άπό τήν κλείδα τής κατά μήκος κεραίας . Στό σημείο διασταυρώσεως τών κεραιών τοϋ σταυρού υψώνεται ό τρούλος, ό όποιος έχει ψηλό τύμπανο, έσωτερικώς κυλινδρικό, διαμέτρου 2,50 μ., καί έξωτερικώς οκτάπλευρο . Φέρεται μέσω σφαιρικών τριγώνων πρός τά ανατολικά, βόρεια καί νότια άπό τά τόξα μετώπου τών τριών κεραιών τοϋ σταυρού καί πρός τά δυτικά άπό τό τόξο πού συνδέει τό ζεύγος τών υποκείμενων κιόνων. Έχει κάλυψη έσωτερικώς ήμισφαιρική καί έξωτερικώς κωνική. Τό ύψος τοϋ έσωρραχίου του άπό τό δάπεδο είναι 9,80 μ. Τή βάση τοϋ τυμπάνου τοϋ τρούλου περιτρέχει απλός κοσμήτης, ό όποιος έπιστέφει κυλινδρική ζώνη μεταβλητού ύψους 0,30-0,90 μ., πού φέρεται άπό τά λοφία.

Στή δυτική κεραία τού σταυροϋ ό ήμικύλινδρος έχει άντικατασταθεϊ από υπερυψωμένο τυφλό ήμισφαιρικό θόλο διαμέτρου 2,05 μ., τοϋ όποιου ή κλείδα βρίσκεται σέ ύψος 7,03 μ. άπό τό δάπεδο. Ό θόλος αυτός φέρεται άπό τό δυτικό ζεύγος των κιόνων τοϋ κυρίως ναοϋ καί τούς δύο κίονες πού χωρίζουν τόν κυρίως ναό άπό τόν νάρθηκα. Οί ώθήσεις τοΰ ήμισφαιρικοΰ θόλου μεταβιβάζονται πρός τά βόρεια καί νότια στούς μακρούς τοίχους τοϋ ναοϋ μέσω των εγκάρσιων ήμικυλίνδρων πού καλύπτουν τά δυτικά γωνιαία διαμερίσματα, πρός τά άνατολικά καί δυτικά δέ στούς τέσσερις κίονες μέσω των έγκάρσιων τόξων, πλάτους 0,65 μ., πού συνδέουν τούς κίονες κατά ζεύγη. Τά δυτικά γωνιαία διαμερίσματα καλύπτονται μέ έγκάρσιους ήμικυλίνδρους, τών όποιων οί κλείδες βρίσκονται σέ ύψος 5,37 μ. άπό τό δάπεδο τοϋ κυρίως ναοϋ, δηλαδή 0,29 μ. ψηλότερα άπό τις κλείδες τών ήμικυλίνδρων καλύψεως τών παραβημάτων, άν λάβουμε ύπ’ όψιν μας καί τήν ύπερύψωση τοϋ δαπέδου τοΰ ίεροϋ βήματος.

Ό φωτισμός τοϋ κυρίως ναοϋ έπιτυγχάνεται μέ οκτώ παράθυρα, άνά τέσσερα στόν βόρειο καί στόν νότιο τοίχο. Άπό αυτά, άνά ένα όρθογωνικό παράθυρο πού διευρύνεται πρός τά έξω, άνοίγεται στούς χορούς, ένα τοξωτό στόν τοίχο ψηλότερα άπό τήν έπάνω άπόληξη τής στέγης τοΰ χορού καί άνά ένα ζεύγος έπάλληλων τοξωτών παραθύρων πού διευρύνονται πρός τά μέσα στούς τοίχους δυτικά τών χορών. Ακόμη, ό φωτισμός ένισχύεται μέ τέσσερα στενά τοξωτά παράθυρα στό τύμπανο τοΰ τρούλου.

Ό κυρίως ναός χωρίζεται άπό τόν νάρθηκα όχι μέ τοίχο, άλλα μέ τήν παρεμβολή δύο κιόνων. Ό νάρθηκας καλύπτεται κατά τό κεντρικό τμήμα του μέ εγκάρσιο ήμικύλινδρο καί κατά τά άκραϊα μέ τρούλους διευθετημένους συμμετρικά πρός τόν κύριο άξονα τοΰ ναοϋ, πού άνοίγονται έσωτερικά άπ’ ευθείας έπάνω στόν χώρο τοΰ νάρθηκα. Οί δύο τρούλοι τοϋ νάρθηκα έχουν υπερυψωμένα τύμπανα, κυλινδρικά έσωτερικώς, διαμέτρου 1,80 μ., καί οκτάπλευρα έξωτερικώς, καί κάλυψη ήμισφαιρική έσωτερικώς καί κωνική έξωτερικώς. Τό ύψος τής κορυφής τών τρούλων άπό τό δάπεδο είναι 8,07 μ. Τή βάση στά τύμπανα τών τρούλων τοΰ νάρθηκα περιτρέχει άπλός κοσμήτης. Μία βαθμίδα πλάτους 0,60 μ. περιτρέχει τόν νάρθηκα καί τόν κυρίως ναό καί άποτελεϊ τή βάση γιά τά στασίδια. Ό χωρισμός νάρθηκα-κυρίως ναοϋ τονίζεται μόνο μέ τή διαφοροποίηση τής καλύψεως, ένώ τό δάπεδο είναι ένιαΐο.

Ό φωτισμός τοϋ νάρθηκα έπιτυγχάνεται μέ δύο όρθογωνικά παράθυρα στόν δυτικό τοίχο καί δύο τοξωτά πού διευρύνονται πρός τά έξω, άνά ένα στόν βόρειο καί στόν νότιο τοίχο άντίστοιχα, ένισχύεται δέ μέ τέσσερα στενά τοξωτά παράθυρα σέ κάθε τρούλο. Άπλός κοσμήτης σέ ύψος 2,90 μ. άπό τό δάπεδο περιτρέχει τόν ναό συμπεριλαμβανομένων τοΰ νάρθηκα καί τοΰ ίεροϋ βήματος. Ή επικοινωνία τοϋ ναοϋ μέ τόν έξωτερικό χώρο γίνεται άπό τή μοναδική θύρα πού βρίσκεται στό κέντρο τής δυτικής πλευράς (δυτικός τοίχος νάρθηκα). Πρόκειται γιά τοξωτό άνοιγμα με πλάτος 0,80 καί ύψος 1,95 μ., πού φράσσεται με ξύλινο θυρόφυλλο. Έσωτερικώς τό άνοιγμα τής εισόδου έχει ελαφρώς καμπύλο υπέρθυρο πού φθάνει σέ ύψος έως 2,12 μ. Τό κατώφλι είναι λίθινο. Λίθινο έπίσης είναι καί τό τοξωτό υπέρθυρο ψηλότερα. Στή δυτική όψη άνοίγεται άβαθές τοξωτό άψίδωμα όρθογωνικής διατομής, χωρίς όμως τοιχογραφία τών άγιων πού τιμώνται στόν ναό, όπως συμβαίνει συνήθως.

Οί κίονες τοϋ ναού είναι μονολιθικοί. Τά κιονόκρανα είναι τετράγωνες, χαμηλές κόλουρες πυραμίδες καί οί βάσεις μονολιθικές, άδρά λαξευμένες . Τό σύνολο καλύπτεται μέ κονίαμα καί τοιχογραφίες. Τό δάπεδο τοϋ ναοΰ είναι μόλις λίγα έκατοστά ψηλότερα άπό τή στάθμη τοϋ φυσικοϋ έδάφους μπροστά άπό τήν είσοδο. Είναι επιστρωμένο μέ όρθογωνικές σχιστολιθικές πλάκες σέ διάφορα μεγέθη, άρμολογημένες άμελώς. Στό κέντρο τοϋ ναοϋ βρίσκεται ομφάλιο μέ άπλούστατη μορφή. Σχηματίζεται άπό κυκλική πλάκα στό κέντρο καί δεκαοκτώ πλάκες τραπεζιόσχημες, τοποθετημένες ακτινωτά. Τό σύνολο έχει περιμετρικά ορθογώνιο σχήμα. Ένα σύνολο ξύλινων έλκυστήρων πού ολοκληρώνεται σέ τρεις στάθμες, στά ύψη τών κιονοκράνων,
τών γενέσεων τών έγκάρσιων ήμικυλίνδρων καί τών γενέσεων τών τρούλων τοϋ νάρθηκα δένει τό σύστημα τής άνωδομής παραλαμβάνοντας τις έφελκυστικές τάσεις. Οι έλκυστήρες είναι τετραγωνικής διατομής 0,15 χ 0,15 καί 0,12 x 0,12 μ.

Τά παράθυρα τοϋ ναοϋ διευρύνονται πρός τά μέσα, ώστε νά γίνεται καλύτερα ή διάχυση τοϋ φωτός. Εξαίρεση άποτελοΰν τά παράθυρα στό κάτω μέρος τών χορών πού διευρύνονται πρός τά έξω καίτά παράθυρα στόν δυτικό τοίχο πού έχουν σταθερό πλάτος. ’Έχουν λίθινα τοξωτά ανώφλια, σέ ορισμένα οί σταθμοί είναι μονολιθικοί, ενώ σέ άλλα σχηματίζονται άπό τούς λίθους τής ίδιας τής τοιχοποιίας. Στά περισσότερα παράθυρα σώζονται έσωτερικώς σταθερά διαφράγματα πού άπαρτίζονται άπό μικρά τεμάχια πολύχρωμων γυαλιών, συναρμολογημένα μεταξύ τους μέ σκελετό άπό γύψινες νευρώσεις, οί όποιες παίρνουν διάφορα γεωμετρικά σχήματα.

Ή έπικάλυψη τοϋ ναοϋ, συμπεριλαμβανομένου καί τοϋ νάρθηκα, γίνεται μέ ένιαία δικλινή στέγη, ή όποια έμφανίζει μερικώς λοξή άπότμηση στήν άνατολική καί τή δυτική πλευρά . Μέ αυτό τόν τρόπο, τό σταυρικό σχήμα τοϋ ναοΰ καί ή έσωτερική διάταξη τών θόλων δέν είναι έμφανή στή στέγη. Άπό τή στέγη άναδύονται οί τροΰλοι τοϋ κυρίως ναοΰ καί τοϋ νάρθηκα. Τά τύμπανα των τρούλων διατρυπούν τίς στέγες άπ’ ευθείας. Ή γνωστή στόν έλλαδικό χώρο λεπτομέρεια τής κυβόσχημης βάσης, πού καλύπτει τά λοφία καί χρησιμεύει γιά τη στήριξη τού τυμπάνου τού τρούλου, έδώ δέν υπάρχει. Στή βόρεια καί τή νότια πλευρά τού τρούλου τού κυρίως ναού υπάρχουν ίχνη μιας υποτυπώδους βάσεως από μία σειρά σχιστοπλακών . Ή κορυφογραμμή τής στέγης στόν κυρίως ναό βρίσκεται λίγο ψηλότερα (περίπου 0,50 μ.) άπό τήν κορυφογραμμή στό ιερό βήμα.

Οί κόγχες τού 'ιερού βήματος καί των χορών έχουν άνεξάρτητες χαμηλότερες στέγες σχήματος μισού κώνου. Οί τρούλοι καλύπτονται μέ κωνικές στέγες. Ή κορυφή τής στέγης τού κάθε τρούλου έπιστέφεται άπό λίθο, επάνω στόν όποιο πακτώνεται μεταλλικός σταυρός. Ή επικάλυψη όλων τών στεγών γίνεται μέ σχιστολιθικές πλάκες. Τό γείσο τού ναού καί τής κόγχης τού ιερού βήματος σχηματίζεται άπό τρεις, τών χορών άπό δύο καί τών τρούλων άπό πέντε επάλληλες σειρές σχιστολιθικών πλακών τοποθετημένων έκφορικά.

Ή τοιχοποιία έχει πάχος 0,60-0,85 μ. καί είναι κατασκευασμένη άπό άργούς λίθους σέ οριζόντιες στρώσεις μέ παρεμβολή κονιάματος, μέ χρήση όρθογωνισμένων γωνιολίθων. Οί άργοί λίθοι έχουν ύποστεΐ άδρή λάξευση, ώστε νά άποκτήσουν όρθογωνικό σχήμα στήν όψη καί έπίπεδη επιφάνεια. Στή δόμηση τών τοίχων τών αψίδων στις όψεις τών κογχών τού ιερού βήματος καί τών πλάγιων χορών έχουμε παρεμβολή άπλών πλίνθων

ατούς οριζόντιους καί ατούς κατακόρυφους άρμούς, δηλαδή ένα είδος πλινθοπερίκλειστου συστήματος. Τά τόξα των άψιδωμάτων είναι κατασκευασμένα από λίθους. Ιδιαίτερη κατασκευή έχει ό κυκλικός φεγγίτης στό έπάνω μέρος τής άνατολικής πλευράς, καθώς διαμορφώνεται άπό λαξευτούς τοξωτούς δόμους . Στήν άνατολική όψη έχουμε καί χρήση οδοντωτών ταινιών πού περιβάλλουν τις τοξωτές άπολήξεις των κογχών τών παραβημάτων, καθώς καί τό άψίδωμα καί τόν κυκλικό φεγγίτη κάτω άπό τή στέγη.

Στά μέτωπα τοϋ άνατολικοϋ τοίχου έκατέρωθεν τής κόγχης τοϋ ίεροϋ βήματος, στό ύψος τών τόξων τών άψιδωμάτων διακρίνονται δύο κυκλικές οπές, τοιχισμένες σήμερα. Θά πρέπει νά αποκλεισθεί ότι ήταν δοκοθήκες, άφ’ ένός λόγω τής μεγάλης διαμέτρου τους καί άφ’ έτέρου λόγω τής διαφοράς τών επιπέδων τους. Μάλλον ήταν οί θέσεις όπου έντοιχίζονταν ήχητικά άγγεΐα.

Στή δόμηση τών τυμπάνων τών τρούλων έχουν χρησιμοποιηθεί όρθογωνικοϋ σχήματος πωρόλιθοι, υλικό ελαφρύ, ώστε νά μειώνονται τά φερόμενα φορτία, πού κτίσθηκαν κατά τό ίσόδομο σύστημα σέ συνδυασμό μέ οριζόντιες καί κατακόρυφες σειρές πλίνθων (πλινθοπερίκλειστο σύστημα).

Ή τοιχοποιία εξωτερικά παραμένει άνεπίχριστη. Στις όψεις δέν διακρίνεται παρουσία ξυλοδέσμων. Πιθανώς έχουν ενσωματωθεί στό πάχος τών τοίχων. Ή μελέτη τής θολοδομίας άπό πλευράς κατασκευής καί υλικών δομής είναι άνέφικτη, εφόσον τό έσωτερικό τοϋ ναοΰ είναι καλυμμένο άπό τοιχογραφίες.

Ή άκρίβεια στή χάραξη τής κατόψεως δέν είναι άπόλυτη, δεδομένου ότι τό σχήμα άποκλίνει αισθητά άπό τό ορθογώνιο. Ή τοιχοποιία βέβαια έχει τακτικές οριζόντιες στρώσεις όρθογωνισμένων λίθων καί μάλιστα σέ ένα άτελές πλινθοπερίκλειστο σύστημα στά έξέχοντα σημεία τοϋ ναοϋ (κόγχη, χοροί). Έπισημαίνεται όμως έλλειψη κανονικότητας καί άκρίβειας στις άπολήξεις τών τόξων καί τών θόλων.

Ό ναός έχει ξυλόγλυπτο τέμπλο, εύθύγραμμο σέ κάτοψη, πού καταλαμβάνει ολόκληρο τό πλάτος τοϋ ναοϋ, ισοϋψές σέ όλο του τό μήκος, μέ τριπλή καθ’ ύψος διάρθρωση . Όκτώ ορθοστάτες πού πατοϋν άπ’ ευθείας στό δάπεδο χωρίζουν τις δύο κατώτερες ζώνες σέ επτά άνισοπλατή διάχωρα, άπό τά όποια τά τρία άντιστοιχοϋν στήν 'Ωραία Πύλη καί τις εισόδους στά παραβήματα. Οί ίδιοι ορθοστάτες διαμορφώνουν τις παραστάδες τών άνοιγμάτων. ’Ακόσμητες ταινίες τρέχουν κατά τά περιθώρια τών ορθοστατών. Ή υπόλοιπη έπιφάνειά τους καλύπτεται μέ δύο βλαστούς πού ελίσσονται περικλείοντας φύλλα καί βότρυς, άνά άποστάσεις δέ ένώνονται καί συσφίγγονται μέ δακτυλίους. Έκατέρωθεν έκάστου δακτυλίου, στά σημεία συσφίξεως, άναπτύσσεται όριζοντίως άνά ένα τρίφυλλον άνθος. Στήν έπίστεψη τοϋ κάθε ορθοστάτη άνά ένα πτηνό κατα κρόταφον, μέσα σέ συστάδα φύλλων, ραμφίζει βότρυ.

 Ή κάτω ζώνη έχει ύψος 1,20, ή μέση 0,90 καί ή έπάνω 1,30 μ. Ή έπίστεψη τοϋ τέμπλου περιλαμβάνει τό σταυρό μέ τά λυπηρά καί τούς δράκοντες πού τά υποβαστάζουν.

Στά τέσσερα διάχωρα τής κάτω ζώνης υπάρχουν σανιδωτά θωράκια άπό κατακόρυφες σανίδες τοποθετημένες κατά παράθεσιν μέ απλοϊκή γραπτή διακόσμηση, ένώ στά άντίστοιχα διάχωρα τής μέσης ζώνης είναι τοποθετημένες οί νεότερες δεσποτικές εικόνες. Τά άνοίγματα τής Ωραίας Πύλης καί τών παραβημάτων φέρουν τοξωτά υπέρθυρα πολλαπλής καμπυλότητας καί κοσμούνται μέ σειρά τρίφυλλων ολόγλυφων άνθέων. Τά τόξα στηρίζονται σέ φουρούσια πού έχουν μορφή δέσμης άνθέων. Στά τύμπανα, έπάνω άπό τά υπέρθυρα καί σέ ολόκληρη τήν επιφάνεια, άναπτύσσεται πλέγμα βλαστών πού καταλήγουν σέ φύλλα, τρίφυλλα άνθη καί βότρυς, τούς όποιους ραμφίζουν πτηνά. Τό άνοιγμα τής Ωραίας Πύλης φράσσεται άπό ξυλόγλυπτο βημόθυρο.

Τό σύνολο επιστέφεται μέ θριγκό πού γέρνει πρός τόν κυρίως ναό καί άποτελεΐται άπό πέντε έπιμέρους έπάλληλες ζώνες, τοποθετημένες έκφορικά.

Ή πρώτη έκ τών κάτω ζώνη έχει ύψος 0,25 μ. Χωρίζεται άπό τή ζώνη τών δεσποτικών εικόνων μέ ταινία πού φέρει άνάγλυφα άνθικά κοσμήματα. Έδώ άναπτύσσεται πλέγμα έλισσόμενων βλαστών άμπέλου μέ βότρυς καί φύλλα. ’Ανάμεσα στούς βλαστούς υπάρχουν ζεύγη άντωπών δρακόντων πού υποβαστάζουν μέ τά άνοικτά στόματά τους άνθοδοχεΐα, άπό τά όποια βγαίνουν άνθεμωτά φύλλα άναπτυσσόμενα πρός τά πλάγια (στούς άξονες τών υποκείμενων θυρών τών παραβημάτων), ζεύγος στηθαίων άντωπών πτερωτών λεόντων πού φέρουν μέ τά δύο πόδια τους θυρεό μέ τόν σταυρό (στόν άξονα τής υποκείμενης 'Ωραίας Πύλης), κατά διαστήματα δέ πτηνά πού ραμφίζουν τούς βότρυς.

Ή δεύτερη ζώνη τού θριγκού έχει ύψος 0,40 μ. καί χωρίζεται άπό τήν πρώτη ζώνη μέ ταινία πού φέρει άνάγλυφα φύλλα τοποθετημένα λοξά, έναλλάξ χρυσωμένα καί χρωματιστά. Περιλαμβάνει σειρά άπό είκοσι τέσσερα εικονίδια τής Μεγάλης Δεήσεως. Τά εικονίδια χωρίζονται μέ κιονίσκους μορφής στρεπτού σχοινιού πού φέρουν άνθεμωτά κιονόκρανα μέ άναδιπλούμενα φύλλα. ’Απολήγουν έπάνω σέ τοξύλλια μέ τό θέμα τής άχιβάδας στά τύμπανα. Στή σειρά τών εικονιδίων τής Μεγάλης Δεήσεως, στή θέση τού τελευταίου εικονιδίου υπάρχει ή ΰπ’ άριθ. 8 επιγραφή , πού άποτελεϊ βασικό στοιχείο γιά τή χρονολόγηση τής κατασκευής τού τέμπλου (15 Ιανουάριου 1789).

Ή τρίτη ζώνη έχει ύψος 0,25 μ. καί χωρίζεται άπό τή δεύτερη μέ ταινία πού φέρει άνάγλυφα, όρθια, άνθεμωτά φύλλα κατά παράθεσιν, πού εναλλάσσονται μέ άλλα μικρότερα. Τά τελευταία είναι έναλλάξ χρυσωμένα καί χρωματιστά. ’Εδώ άναπτύσσεται λεπτός βλαστός μέ κλώνους πού άπολήγουν σέ φύλλα καί καρπούς. Άνάμεσά τους διακρίνονται άριστερά καί δεξιά άνά ένα ζεύγος άντωπών πτηνούλέοντος, ένώ στόν άξονα, έπάνω άπό τήν 'Ωραία Πύλη, ζεύγος άντωπών πτερωτών δρακόντων έκατέρωθεν τού συμβόλου τοϋ σταυρού. Οί δράκοντες στρέφουν πρός τά πίσω τά κεφάλια καί δαγκώνουν τις έλισσόμενες ουρές τους, στις όποιες άπολήγουν τά φολιδωτά σώματά τους. Μέ τούς ελιγμούς τά σώματα τών δρακόντων καταλαμβάνουν ολόκληρο τό πλάτος τής τρίτης ζώνης.

Ή τέταρτη ζώνη τού θριγκού χωρίζεται άπό τήν υποκείμενη μέ ταινία πού φέρει άνάγλυφα σχηματοποιημένα όρθια άνθέμια στή σειρά. Στήν τέταρτη ζώνη υπάρχει σειρά μέ δεκαέξι εικονίδια άγιων άνάμεσα σέ στρεπτούς κιονίσκους πού υποβαστάζουν τόξα, έπίσης στρεπτά. Ή ζώνη έπιστέφεται μέ έπαναλαμβανόμενο μοτίβο άπό  όρθιο φυτικό κόσμημα. Ή τέταρτη καί ή πέμπτη ζώνη διακόπτονται στό κέντρο μέ τήν παρεμβολή δύο ζευγών άμφικέφαλων πτερωτών δρακόντων πού υποβαστάζουν τόν σταυρό καί τά λυπηρά. ’Έτσι, τά εικονίδια τής τέταρτης ζώνης διατάσσονται άνά οκτώ εκατέρωθεν τού συμπλέγματος τών δρακόντων.

Στήν κορυφή υψώνεται ό σταυρός πού είναι μεγάλων διαστάσεων καί φθάνει στό ύψος τών γενέσεων τής άνατολικής κεραίας . ’Έχει τρίλοβες άπολήξεις καί γλυπτό πλαίσιο άπό φυτικό διάκοσμο. Γύρω από τό γλυπτό πλαίσιο τής κάθε τρίλοβης άπολήξεως άναπτύσσονται πέντε δέσμες άπό φυτικά κοσμήματα πλήρως ολόγλυφα πού απολήγουν σέ βότρυς. 'Ομοίως γλυπτό πλαίσιο έχουν καί τά λυπηρά, τά όποια στό έπάνω μέρος έχουν τή μορφή πολύτρουλης εκκλησίας. Χαμηλότερα άπό τις πρός τό κέντρο κεφαλές τών δρακόντων πού υποβαστάζουν τόν σταυρό, στό τύμπανο πού δημιουργεΐται κάτω άπό τόξο πολλαπλής καμπυλότητας, υπάρχει ζωγραφισμένη ή κάρα τού Άδάμ.

Τά φύλλα τού βημοθύρου χωρίζονται κατά τό ύψος σέ δύο διάχωρα τό καθένα. Στά άνώτερα διάχωρα, στά τύμπανα τοξοστοιχίας πού επιστέφεται άπό τόξα πολλαπλής καμπυλότητας, είκονίζονται ό άρχάγγελος Γαβριήλ καί ή Θεοτόκος άπό τή σκηνή τοΰ Ευαγγελισμού καί έκατέρωθεν οί προφητάνακτες Δαβίδ καί Σολομών. Στά κατώτερα διάχωρα, πάλι στά τύμπανα τοξοστοιχίας, υπάρχουν τέσσερα εικονίδια μέ τούς ιεράρχες άγιους Βασίλειο τόν Ούρανοφάντορα, Ιωάννη τόν Χρυσόστομο, Γρηγόριο τόν Θεολόγο καί Νικόλαο τών Μυρέων. Τά διάχωρα τών φύλλων τοΰ βημοθύρου έπιστέφονται άπό άνάγλυφο φυτικό διάκοσμο, έξεργο τα κάτω, διάτρητο τά επάνω.

Το τέμπλο είναι χρυσωμένο, μέ έλάχιστα στοιχεία χρωματισμένα μέ σκούρο χρώμα: μερικά τρίφυλλα άνθη, βότρυς καί φολίδες στά σώματα ορισμένων δρακόντων. Οί διαστάσεις τού τέμπλου είναι άπόλυτα προσαρμοσμένες στις διαστάσεις τού κτιρίου, άπόδειξη ότι το τέμπλο έξ άρχής κατασκευάσθηκε γιά τόν ναό τών 'Αγίων ’Αποστόλων.

Ό Κ. Μακρής κάνει λόγο γιά άμβωνα, άναλόγια καί εκκλησιαστικά σκεύη πού συμπλήρωναν τόν έξοπλισμο τοΰ ναού, τά όποια σήμερα δέν υπάρχουν.

Ό ναός είναι κατάγραφος . Ή άγιογράφησπ πρέπει νά έγινε σέ δύο φάσεις. Κατ’ άρχήν τοιχογραφήθηκε τό ιερό βήμα καί μέρος τού κυρίως ναού, πριν απο το 1789 (χρονολογία κατασκευής τού τέμπλου, τό οποιο πατά έπάνω στις τοιχογραφίες καί καλύπτει ένα μερος τους). Στή δεύτερη φάση έγινε ή τοιχογράφηση του υπολοίπου ναού, ή όποια, όπως φαίνεται άπό τις χρονολογίες πού υπάρχουν στις έπιγραφές, άρχισε τό καλοκαίρι τοΰ 1819, διακόπηκε τό 1820 καί ολοκληρώθηκε στό διάστημα 1842-1853/54 έπί άρχιερατείας Κυρίλλου. Οί τοιχογραφίες (οί πιό πρόσφατες είναι έργα τοΰ ζωγράφου Μιχαήλ ’Αναγνώστου Δημητρίου άπό τή Σαμαρίνα, όπως δηλώνεται στήν κτιτορική επιγραφή) διατηρούνται σέ πολύ καλή κατάσταση καί διακρίνονται γιά τις έντονες χρωματικές άντιθέσεις, τις ζωηρές κινήσεις στις μορφές καί τις έπιμελημένες λεπτομέρειες στις ένδυμασίες. Πρόκειται γιά ένα πολύ ενδιαφέρον ζωγραφικό σύνολο.

Άπό τις δεσποτικές εικόνες πού υπήρχαν άλλοτε στόν ναό, εκείνες του Ιωάννου του Προδρόμου και της Συνάξεως των Δώδεκα Αποστόλων έχουν κλαπεί ενώ του Χριστού και της Παναγίας φυλάσσονται στον Ναό της Αγίς Παρακευής στο κέντρο του χωριού.

footer


Δημιουργία ιστοτόπου ΑΔΑΜ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ