Ἁγία Βάσσα, ἔζησε στά χρόνια τοῦ μεγάλου διώκτη τῶν χριστιανῶν, Διοκλητιανοῦ. Εἶχε παντρευτεῖ ἕνα εἰδωλολάτρη ἱερέα, τόν Οὐαλέριο καί εἶχε μαζί του τρία παιδιά, τόν Ἀγάπιο, τόν Θεόγνιο καί τόν Πιστό.
Ἦλθε ἡ στιγμή πού ἡ Βάσσα ἀσπάστηκε τόν χριστιανισμό μαζί μέ τά παιδιά της. Ὅταν τό ἔμαθε ὁ ἄντρας της, ἐξοργίστηκε καί προσπάθησε νά τούς μεταπείσει νά γυρίσουν πίσω στά εἴδωλα. Αὐτοί ἀρνήθηκαν καί μάλιστα προσπάθησαν νά τόν κάνουν καί αὐτόν χριστιανό. Αὐτός ἐξοργίστηκε τόσο καί ἀποφάσισε νά τούς καταδώσει στόν ἀνθύπατο Βικάριο, ὁ ὁποῖος διέταξε τήν σύλληψη καί τό βασανισμό τους.
Πρῶτος μαρτύρησε, μέ πολλά φρικτά βασανιστήρια, ὁ πρωτότοκος Θεόγνιος, ὁμολογώντας γιά τόν Χριστό. Οἱ ὑπόλοιποι ρίχτηκαν στήν φυλακή. Ἀλλά ἐπειδή δέν ἔπεσε τό φρόνημά τους, συνέχισαν βασανίζοντας τόν Ἀγάπιο, τόν οποίο σκότωσαν γδέρνοντάς του τό δέρμα. Τό μαρτύριο ἦταν φρικτό ἀλλά ὁ νέος δέν σταμάτησε οὔτε μία στιγμή νά δοξολογεῖ τόν Θεό. Τόν ἄλλο γιό, τόν Πιστό, τόν ἀποκεφάλισαν. Τήν Ἀγία τήν ἄφησαν ἐλεύθερη. Συνελήφθη ὅμως ἀργότερα ἀπό τόν ἔπαρχο τῆς Κυζίκου, ὁ ὁποῖος ἀφοῦ τήν ὑπέβαλε σέ πολλά βασανιστήρια στό τέλος τήν ἀποκεφάλισε, γιά νά κερδίσει κι αὐτή, ὅπως ἐνωρίτερα τά παιδιά της, τόν αμάραντο στέφανο τοῦ μαρτυρίου.

Πηγή: http://www.synaxarion.gr/gr/index.aspx

Ἀπολυτίκιο. Ἦχος α’. Τῆς ἐρήμου πολίτης.
Ὡς καλλίτεκνος μήτηρ τῇ Τριάδι προσήγαγες, Βάσσα Ἀθληφόρε θεόφρον, τοὺς καρποὺς τῆς κοιλίας σου, Θέογνιον Ἀγάπιον Πιστόν, ἀθλήσαντας τῷ λόγῳ σου στερρῶς· μεθ’ ὧν θείας ἀπολαύουσα χαρμονῆς, σῶζε τοὺς ἐκβοῶντάς σοι· δόξα τῷ σὲ δοξάσαντι Χριστῷ, δόξα τῷ σὲ στεφανώσαντι, δόξα τῷ ἐνεργοῦντι διὰ σοῦ, πᾶσιν ἰάματα.

Κοντάκιον. Ἦχος πλ. δ’. Τῇ ὑπερμάχῳ.
Σολομονῆς προσεπιβαίνουσα τοῖς ἴχνεσι
Τοῦ μαρτυρίου τοῖς ἀγῶσι παρεθάρρυνας
Τῶν υἱῶν σου τὴν τριάδα, Βάσσα Θεόφρον·
Ἀλλ’ ὡς πάντα ὑπερβᾶσα τὰ ἐπίπονα
Ἐπωδύνων πειρασμῶν ἀπελευθέρωσον
Τοὺς βοῶντάς σου, χαίροις Μάρτυς πολύαθλε.

Μεγαλυνάριον.
Βάσις πρὸς ἀγῶνας μαρτυρικούς, Βάσσα ἀνεδείχθης, τῶν υἱῶν σου τῶν εὐκλεῶν· λόγῳ γὰρ καὶ ἔργῳ, αὐτοὺς ἐνδυναμοῦσα, σὺν τούτοις ἐδοξάσθης, στερρῶς ἀθλήσασα.